निरोप


तर व्हीसीआरनं आता अधिकृतपणे निरोप घेतलाय. व्हीसीआरची नेमकी ओळख कधी झाली आठवत नाही पण अगदी सुरवातीच्या काळात जेंव्हा कोणाकडे टीव्ही फ़ारसे नसायचे तेंव्हा टीव्हीसहित व्हीसीआर भाड्यानं देणारी व्हिडिओ पार्लर होती. तासावर भाडं असायचं मग कॉण्ट्रेब्युशन निघायचं आणि आजूबाजूच्या चार दोन कुटुंबात मिळून तो भाड्यानं आणला जायचा. खरं तर ही मजा त्याही आधीपासून सुरू व्हायची.  म्हणजे कधीतरी गप्पा मरता मारता विषय निघायचा की खूप दिवस झाले कॅसेट नाही आणली. मग चर्चा व्हायची की कोणता पिक्चर आणूया, हा की तो, तो नको हा असं करत करत चर्चेअंती दोन चार पिक्चर ठरायचे. मग गावात ठरलेला व्हीसीआरवाला असायचा. त्याच्याकडे जाऊन हे सगळं आणणं हे दादालोकांचं काम. काय भाव खायचे, जणू काही कुबेराचा खजिनाच घेऊन आलेत. कोणाचीतरी मोटारसायकल असायची त्यावर डबलसिट जाऊन हे धूड घरी यायचं, आलं की आम्हा पोराटोराना बाजूला बाजूला व्हा करत हकललं जायचं. आम्ही आपले लांबूनच त्याची प्रतिष्ठापना भक्तीभावानं डोळे मोठे थोरले उघडे ठेवून बघायचो. टी व्हीचं कनेक्शन झालं की खर्र आवाज करून टीव्हीच्या पडद्यावर मुंग्या मुंग्या यायच्या. मग कॅसेट व्हीसीआरच्या तोंडात घातली की आधी क्षणभराची शांतता आणि मग गुलाबी, जांभळा निळा, हिरवा असे उभे पट्टे यायचे. मनातून आनंद उचंबळून बाहेर येतोय का काय वाटायचं. मग कॅसेट बरोबर लागतेय का याची तपासणी व्हायची. बहुतेकदा ती बरोबर असायचीच पण कधी खराब निघाली तर आता या कॅसेटचे पैसेच द्यायचे नाहीत असं तावातावानं एकमतानं ठरायचं.

तेंव्हा शेजार पाजारची घरही आपलीच असायची त्यामुळे आपलं आणि परकं हा भेदभाव नव्हता. खरं तर बैठ्या घरांची कॉलनी. एका घरातून दुसर्‍या घरात जायचं आपलं फ़ाटक उघडून शेजारच्याच फ़ाटक उघडून जावं लागायचं अर्थात आम्ही पोरं टोरं कपांऊंडवरून उड्या मारायचो ते वेगळं पण सांगायचा उद्देश इतकाच की दोन घरातलं अंतर बरंच असलं तरिही मनात अंतर अज्जिबात नव्हतं. आता फ़्लॅट सिस्टिममधे दोन घरात फ़क्त समाईक भिंत असते तरिही मनातलं अंतर......असो. तर ज्या दिवशी पिक्चरचा प्लॅन बनायचा त्या दिवशी रोजच्यापेक्षा लवकर जेवणं व्हायची. कोणातरी एकाच्या घरात हा प्रोग्रॅम असायचा मग सगळे पटापटा आवरून ठरलेल्या वेळेत जमा व्हायचे. कोरम पूर्ण झाला तरीही एखादी काकू मागचं आवरण्याच्या नादात उशिरा पोहोचायची मग आल्या आल्या बसत कुजबुजत विचारायची,
"ए खूप वेळ झाला?"
"छे गं, आत्ताशी पाट्या झाल्या."
"हां मग ठीक. नंतर मला सांग हां स्टोरी"
सगळे सेटल होत त्या छोट्याशा पडद्यावर चाललेल्या गोष्टीत गुंग व्हायचे. एक कॅसेट संपली की एक ब्रेक असायचा. मग दुसरी कॅसेट. ती अर्धी मुर्धी होईपर्यंत पोराटोरांच्या विकेट पडलेल्या असायच्या. कोणी जागा मिळेल तिथे कलंडलेलं असायचं तर कोणे आईच्या मांडीवर डोकं ठेवून झोपलेलं असायचं. दुसरा पिक्चर संपला की कोणी कोणी रजा घेऊन जायचे आणि दर्दी लोक पुन्हा ताजे होत तिसरी कॅसेट लावायचे. आम्ही तर एकदा सलग सहा पिक्चर बघून रेकॉर्ड केलं होतं. तेही बाजीगरसारखे त्याकाळातले केसी बोकाडिया छाप पिक्चर.
सकाळी डोळे जड आणि अंग चिंबलेलं असायचं पण स्वस्तात भरपूर पिक्चर बघितल्याचं समाधान इतकं असायचं की शरीराचा त्रास जाणवायचाच नाही. हे सगळं म्हणजे    नुसतेच पिक्चर बघणं नव्हतं . खूप गमती जमती घडायच्या. एकदा अख्खा मैने प्यार किया रिवाईंड मोडमधे पाहिला आणि हसून हसून आडवे झालो. एक आठवण परिंदा नावाच्या त्या काळातल्या बोल्ड सिनेमाची. बहुतेक एका जुन्या ब्लॉगमधे मी ही आठवण सांगितली आहे पण व्हीसीआर के नाम पे और एक बार, तर असाच कॉण्ट्री करून परिंदा आणलेला. यात माधुरी आणि अनिल कपूरचा एक हॉट सिन आहे. खरं तर त्यावेळेस या कारणामुळंही हा सिनेमा चर्चेत होता. पण त्यावेळेस ही असली चर्चा फ़क्त सिनेनियतकालिकातूनच व्हायची. वर्तमापत्रं त्यावेळेस केवळ बातम्या छापत आणि मोबाईल, सोशल नेटवर्किंगचे चोचले नसल्यानं बहुतेक जनता निरागस असायची. अशीच निरागस जनता व्हीसीआर मधे परिंदाची कॅसेट घालून भक्तिभावानं सिनेमा बघत होती. ज्या दादा लोक्सनी कॅसेट आणली होती त्याना अर्थात या सिनची कल्पना होती. कितिही तरूणसुलभ भावना म्हणल्या तरिही बापा आणि काका लोकांसमोर (खरं तर सोबत) असे हॉट सिन बघण्याइतकं धाडस नसल्यानं तो सिन साधारण कधी आहे याची रेकी करून झालेली होती त्यामुळे तो सिन येण्याआधी पटकन एकजण उठला आणि सिनेमा फ़ॉरवर्ड करायला लागला. ज्यांना हे सगळं का होतंय हे माहित होतं ते संकोचानं गोरेमोरे होत गप्प राहिले मात्र ज्यांना माहित नव्हतं ते बुचकळ्यात पडले. एक दोघांनी विचारलंही की काय झालं रे त्यावर फ़ॉरवर्डवाल्या दादानं थातूर मातूर उत्तर दिलं मात्र एक काका फ़ारच वैतागले होते त्यांनी थेट परेड घ्यायला सुरवात केली.
"थांब आधी. थांब म्हणतो नां. कॉण्ट्रीब्युशन सगळं घेताना नां रे? मग हे असं पळवता कशासाठी. मला बघायचा आहे सगळा सिनेमा. घ्या आधी मागे परत"
झालं सगळाच गोंधळ. भरीतभर म्हणजे हे सिनेमा बघणं चालू होतं कॉलनीत असणार्‍या गणपती मंदिरात. शेवटी कॅसट मागे घेतली आणि दादा लोकांनी पळ काढला. सगळा सिनेमा यथावकाश बघून झाल्यावर ते काका पुन्हा भडकले
"हे असले पिक्चर बघण्यासाठी पुन्हा पैसे मागाल तर खबरदार"
अशी तंबी देऊन ते गेले. माझं ते अडनिडं वय होतं. खूप काही न कळणारं आणि थोडं बहुत कळणारं पण आजही ही आठवण आली की एक खुसुखुसु हसू मनात येतंच.
जर्नलिझमला असताना एक प्रेझेंटेशन द्यायचं होतं. त्यासाठी माधुरीचा मृत्युदंड तातडीनं बघणं आवश्यक होतं. हॉस्टेलवर हे सगळं करणं शक्य नव्हतं. एकतर नव्या सिनेमाच्या कॅसेट इतक्या लवकर मिळायच्याही नाहीत. दुसर्‍या दिवशी प्रेझेंटेशन होतं. डिपार्टमेंट संपल्यावर संध्याकाळी धावत पळत राजारामपुरी गाठली मित्राच्या ओळखिनं कशीबशी कॅसेट मिळवली. मिळेल त्या बसनं सांगली गाठेपर्यंत आठ वाजले होते. दुकानं आठ सव्वा आठलाच बंद व्हायची. एव्हाना घरात टीव्ही आला असला तरिही कॅसेट बघायला व्हीसीआर भाड्यानं आणणं भाग होतं. स्टॅंडवरून उतरल्या उतरल्या धावत ओळखिच्या व्हीसीआरवाल्या दादाचं दुकान गाठलं आणि गयावया करत व्हीसीआर घेतला. त्यातही नेमका त्याचा व्हीसीआर भाड्यानं गेलेला मग नंतर आणून देतो असं त्यानं सांगितलं आणि त्याच्या शब्दावर भरवसा ठेवत मी घरी पोहोचले. घरातल्याना कळेचना की ही अशी न सांगता अचानक मधल्या दिवशी का आणि कशी आली? बरं मी आले ते माझ्याच नादात. व्हीसीआर मिळेल नां? मिळाला तरी कधी तो सिनेमा बघायचा कधी त्यावर लिहायचं आणि पुन्हा पहाटे उठून कोल्हापूर गाठणं भाग होतं. घरातल्याना मुळात जर्नलिझमच नवं प्रकरण त्यातून आपली मुलगी सिनेमा शिकतेय हे तर आणखिनच भलतं वाटायचं म्हणजे सिनेमात शिकायचं काय असतं हेच त्याना कळायचं नाही आणि आता मी छातीशी कवटाळून ती कॅसेट घेऊन आले होते. अखेर व्हीसीआर आला आणि मी हुश्श करत कॅसेट घातली. सिनेमा बघायला दादाही सोबत बसले. मग मी लिहायला घेतल्यावर सारखे विचारत राहिले की आता नेमकी काय लिहिणार तू. मग हे लिहून काय करणार. मग मुद्दे काढता काढता त्याना मी सांगत राहिले. मला नारकर सरानी जितकं शिकवलं होतं त्यातलं मला जे जसं समजलं होतं ते तसं सांगत राहिले. सांगता सांगता मलाही कळत गेलं की मी वेगळ्या नजरेनं सिनेमा बघायला लागले आहे. दादानाही हे नवं होतं, कौतुकानं म्हणाले,"च्यामारी शिल्प्या आम्ही राव इतकी वर्षं टाईमपास करत सिनेमे पाहिले त्यात इतका विचार असतो, तंत्र असतो, सिनेमाची पण भाषा असते असा विचारच केला नाही. तुझ्यामुळं हे सगळं समजलं" माझ्याकडं कौतुकानं बघत राहिले आणि मी त्यांच्याकडे समाधानानं कारण आपली मुलगी नेमकं काय शिकणारेय हे न समजताही त्यानी मला हवं ते शिकायची परवानगी दिली होती . माझ्यासाठी ही खूप मोठी गोष्ट होती. त्यानंतर असे अनेक सिनेमे त्यानी माझ्याकडून समजून घेत उमजून पाहिले पण त्या रात्रीची गोष्टच वेगळी. ते प्रेझेंटेशन नेमकं काय होतं याचे तपशिल आता आठवत नसले तरिही ही आठवण मात्र कायमची लक्षात आहे. दादांनी कौतुकानं पाठीवरून फ़िरवलेल्या हातासहित.


तर या व्हीसीआरनं अशा कित्येक खोडकर, हळव्या आठवणी दिल्या आहेत. म्हणूनच आता तो निरोप घेतोय, आठवणींच्या पानात कायमचा जातोय तर त्याला एक इमोशनल बाय तो बनता है ना?
माझ्या मुलांना कदाचित हा व्हीसीआर आता गुगलवर बघायला मिळेल अगदी रंगीत फ़ोटोंसहित पण त्यासोबतच्या माझ्यासारख्या अनेकांच्या  आठवणी समजणारही नाहीत. त्या कॆसेट लायब्ररीज, घरपोच कॆसेट देणारा मुलगा आणि घरातच व्हीसीआर असण्यातली प्रतिष्ठा, काहीच त्यांना समजणार नाही. चालायचंच नाही का? आज मला माझे दादा त्यांच्या घरातल्या ग्रामोफ़ोन आणि त्यावरच्या सैगलच्या तबकड्यांचं कौतुक सांगायचे त्याचं मोल कळतंय. कधी काळी ग्रामोफ़ोन होता आज व्हीसीआर आहे उद्या आणखि काही. ही सगळी म्हटलं तर उपकरणं आणि म्हटलं आठवणी बनवून गेलेली पानं.

 

निरोप

व्हीसीआर . काॅलनीत कोणाचं लग्न झालं की त्याप्रित्यर्थ, गणेशोत्सवात लेटेस्ट सिनेमे (किमान तीन तरी) मंडळाकडून,  उन्हाळ्याची सुट्टी सेलिब्रेट करायची म्हणून, कधी विनाकारण एखादा सिनेमा बघायचाय म्हणून....किती कारणानी हा डबा आणि त्यासोबतच्या त्या काळ्या कॅसेट्स घरात आणल्या गेल्या. सुरवातीच्या काळात तर किती अपूर्वाई असायची या व्हिसीआर नावाच्या भानगडीची.
मध्येच कधीतरी लग्नाचे व्हिडिओ करायची फॅशन आली. मग लग्न झाल्यावर पंधरवडय़ात ती कॅसेट वाजत गाजत यायची एखाद्या दुपारी आजूबाजूच्या, शेजारपाजार आणि नातेवाईकांसोबत प्रिमियर व्हायचा. काय ते कौतुक....😁 'अगं बाई वन्स तुमची साडी काय छान दिसतीय व्हिडोत' किंवा 'अगं बाई बबडी बघ किती गोड दिसतीय' असं साग्रसंगीत कॅसेट बघणं व्हायचं.
कधीतरी सीडी आली आणि कानामागून येऊन तिखट होत स्थिरावली. मधल्या काळात या चौकोनी डब्याचा विसरही पडून गेला होता. या बातमीमुळे पुन्हा एकदा घरबसल्या घेतलेला तो पहिला वहिला होम थिएटरचा अनुभव आठवला.
कसं असतं नं आपल्या माहितीत, नात्यात कोणी पिकल्या केसाचं बुजुर्ग असतं महिनोन महिने ....वर्षानुवर्ष आपण त्यांची खबरबात घेतलेली नसते मग अचानक त्यांच्या जाण्याचीच बातमी येते आणि आपल्याला काय काय आठवत रहातं...तसंच काहीसं.....माझ्या पिढीत जन्मलेल्या आणि आता निरोप घेणार्‍या या तंत्रज्ञानाला दिल भर के निरोप.😑

थोडं विस्तारानं पुढच्या ब्लॉगमधे
 

बेवजह युंही



आठवणींची पण गंमत असते नं, कधी कारणानी मनात तरंग उमटवतील तर कधी अकारण ....बेवजह .... युंही



आज उनका खयाल आया
बेवजह युंही
खयालो में यादों का
सिलसिला चला
बेवजह युंही

कुछ केहना था उस वक्त
मगर ना कह पाये
अब गुजरे वक्त के सिरे
घिर आये बेमौसम
बेवजह युंही

काश तुम ही कुछ बोलते
काश की हम जवाब देते
काश ऐसा होता
या फिर
काश वैसा भी होता
कश्मकश खयालों की
बेवजह युंही

बेवक्त बारिश सी
ये बेमौसम यादे
बारिश तो फिर भी
ठंडक देती है
यादे तनहा एहसास
बेवजह युंही

लो फिर तेरी याद को
आदतन याद किया
उन्हे भुलाने का वादा भी
आदतन किया
याद करने भुलाने का
ये सिलसिला
बेवजह युंही

सोचा है अब की बार
ये किताब बंद कर देंगे
अब तो पन्नो में जो
पिपल का पत्ता था
वो सुख कर जाली बन गया
यादों का दामन छोड
लेटा है सुस्त सा किसी पन्ने के बिच
बेवजह युंही


- नेहा
 
खूप आधीची गोष्ट आहे. फ़ेसबुकनं अजून  बाळसं धरलं नव्हतं. त्यावेळेस ब्लॉगवर सगळी मंडळी खूप ऍक्टिव्ह असायची. म्हणजे कदाचित मी त्या वेळेस जास्त ऍक्टिव्ह होते. नियमित लिखाण आणि सगळ्या ब्लॉगना नियमित भेटी देणं व्हायचं आणि मग कॉमेण्ट बॉक्समधे गप्पा रंगायच्या. किती छान छान मित्रमंडळी दिली या ब्लॉगनं....आणि खूप छान आठवणिही. अशीच एक आठवण आहे गाण्यांच्या खो खो ची.  आपल्या आवडत्या गाण्याचा स्वैरानुवाद करायचा तो खेळ.  मला खो बसला आणि सुचेना कोणत्या गाण्याला निवडावं...मग अचानक कुठून तरी डोक्यात "हजार ख्वाईशे ऐसी" मधलं बावरा मन घुसलं आणि ठाणच मांडून बसलं....लिखाणाची माझी आपली एक पध्दत आहे, मला खूप विचार करून, टिपणं काढून रवंथ करत लिहायला जमत नाही. जे जसं मनात येतं ते तसं त्या वेळेस लिहणं मला जास्त आवडतं. मग बरेचदा ते जरा फ़सलेलंही असतं तरिही मला असंच लिहायला जमतं. या गाण्याचंही असंच झालं. पिन बसलीच होती मग काय झर झर जे सुचत गेलं ते लिहित गेले आणि पोस्टही करून टाकलं....
कॉलेजमधला मित्र यशवंत अनेक वर्षांनी पुन्हा एकदा संपर्कात आला (वॉटस कृपा) . तुझं काय चाललंय माझं काय चाललंय या गप्पा चालू असतानाच मी ब्लॉग लिहिते याचा उल्लेख झाला आणि मग कधीतरी ही कविता मी त्याला वाचायला दिली.....त्यानंतर दुसर्‍याच दिवशी सकाळी वॉटसऍपच्या खिडकीत हा ऑडिओ येऊन बसला होता. माझ्या शब्दांना यशवंतनं त्याच्या दमदार आवाजात सादर केलंय. माझेच शब्द हे असे ऐकताना खूप छान वाटलं. धन्यवाद यशवंत. ऐकून सांगाल नां कशी वाटतेय?https://sites.google.com/site/aathawani/audio-songs
 
गरमीवाले रातों की ये हवा
मेरे शहर को लपेटके
युं चल रही हैं
सुनसान सी सडकों पर

सुस्त पडे गली कुचे
सडक के किनारे
गठडी बनकर सोया हुआ कुत्ता
पेडों से गिरे हुए पत्तों को
हलका सा झोंका देती ये
गरमी के रातों की हवा
सारे शहर को लपेट के चल रही हैं

ऊपर आसमान में चाँद भी
सुस्त पडा है
चाँदनी की टीमटीमाहट में
शायद वहीं कहीं से
होकर चल रही है.....

मेरे शहर की गरमीवाले रातों की
ये सुस्त गरम हवा

नेहा
 
इस शहर की आबोहवा
कुछ बदल सी गयी अब
अनजान से कोहरे में लिपटी
सडके न जाने क्युं पराई लगती है

नेहा
 

अस्वस्थ मी : नशा कशाची?

आजूबाजूला अनेक गोष्टी घडत असतात....काही मनात झिरपतात, काही नाही...काहींनी विचार करायला होतं तर काहींनी बेचैनी जाणवायला लागते....अस्वस्थ व्हायला होतं....अशीच एक घटना नुकतीच मुंबईच्या एका कोपर्‍यात घडली....रितीनुसार त्याची बातमी झाली आणि सध्याच्या परंपरेला साजेसा व्हिडिओही व्हायरल झाला....मग त्यावर साधक बाधक चर्चा करणंही ओघानंच आलंच....कसं आहे नां, भारतातल्या लोकांना सध्या दोनच कामं उरलीत  व्हॉटसऍपवर पुचाट मेसेजच्या ओट्या भरणं आणि फ़ेसबुक/ट्विटरवर परस्परांवर राजकीय/अराजकीय विषयांवरून पिंका थुंकणं....आपल्याला द्न्यान असो अथवा नसो....विषयातलं गम्य असो अथवा नसो...प्रत्येक विषयावर प्रत्येकवेळेस मत मांडणं हा जणू संविधनात्मक हक्क बनलाय....असो. तर आत्ता निमित्त झालं (बहुतेक) दारूनं  झिंगून दंगा केलेल्या या मुलिच्या व्हिडिओचं....
 दारूच्या नशेत बेभान झालेली ही पहिलीच अशी केस आहे अशातला भाग नाही. आजपर्यंत कमी बातम्या आल्या नाहीत. अगदी  गल्लीपासून दिल्लीपर्यंत अशा घटना वरचेवर घडत असतात. दारूच्या आणि कशाकशाच्या नशेत सुसाट गाड्या पळवत आजूबाजूच्या जिवांचा विचार न करत चिरडून टाकणारे बातम्यात झळकतात.... मिडियावाले चघळून चघळून बातम्या दाखवतात आणि मग नवी सनसनी आली की बातम्यावाले आणि लोकही या घटनांना विसरतात....  एका बाजूला प्रत्येक गोष्टीवर व्यक्त होण्याची अतीघाई असण्याची अतीसंवेदनशिलता आणि या घटना ताबडतोब विसरण्याची संवेदनहिनता असं विरोधाभासी वातावर झालंय....  विशेषत: या ज्या नशेत गाड्या  आणि माणसं उडवणारे असतात, यात बड्या बापांचे बेटे आणि बेट्या त्यांच्या महागड्या गाड्या असतात तशीच सामान्य घरातली मुलंही असतात...म्हणजे मग इथे तसं बघायला गेलं तर सामाजिक समानताच आहे म्हणायची. नशेत गाडी चालवून रस्त्यावरच्यांना चिरडायची मक्तेदारी काय फ़क्त श्रीमंतांचीच असावी?  असो. तर हे जे नशेत वहावणं आहे ते मला अस्वस्थ करतं.
दारू पिणार्‍या (मर्यादीत आणि अमर्यादीत) कित्येकांशी बोलल्यावरही लोक दारू नेमकी का आणि कशासाठी पितात याचं समाधानकारक उत्तर मला मिळालेलं नाही. अनेकजण सांगतात की लिमिटमधे प्यायली की काही होत नाही. मला या लिमिटच्या भानगडीचं एक कळत नाही. खरं सांगायचं तर  लिमिटमधे दारू पिणं याहून भयानक विनोद तर आजपर्यंतच्या आयुष्यात ऐकला नाही. लिमिट म्हणजे नेमकं काय? ती कोणी ठरवयाची? मुळात जर दारू पिण्याचा हेतू (परमानंदी समाधी अवस्था) साध्यच होणार नसेल तर मग दारू प्यायचीच का?   असे आपले माझे बाळबोध प्रश्न आहेत. या प्रश्नांना उत्तरं देत या विषयातले जाणकार माझं द्न्यान वाढवायचा वेळोवेळी प्रयत्न करतात, त्यातलं सर्वात लाडकं विधान म्हणजे बियर आणि ब्रिझर हे पाण्यासारखेच असतात . हो का? सिरियसली? मग असं असेल तर एखाद दिवस पाणीटंचाई आहे म्हणून मुलांच्या शाळेच्या वॉटरबॉटलमधे बियर द्यावी का? असा चिडका प्रश्नही मनात येतो.....पिणार्‍यांकडे प्यायची हजार कारणं असतात. कोई गम में तो कोई खुशी में तो कोई एंवेही....यातल्या कोणत्याच कारणासाठी आजवर दारू प्याविशी न वाटल्यानं याचं तर्कशास्त्र माझ्यातरी समजण्यापलिकडचं आहे.
माझ्या लहानपणी आणि मी ज्या प्रकारच्या मध्यमवर्गिय संस्कारात आणि घरात वाढले तिथे दारू ही वाईटच आणि दारू पिणारेही वाईट हे ऐकवलं जायचं. म्हणून मग दारूला ग्लोरिफ़ाय करणं आजही जरा जडच जातं. यापैकी  वयाच्या पस्तिशीपर्यंत गळ्यात कसंबसं उतरलं की दारू पिणारे सगळेच वाईट नसतात. तरिही अजून तरी दारू चांगली असावी असं मत बनलं नाही...  भविष्यात बनेल याची शक्यताही नाही. काळ झपाट्यानं बदलतोय.,...जग बदलतंय....पुण्या मुंबईसारखी शहरं तर कायच्या काय बदललीत...सांस्कृतिक ...सामाजिक...आर्थिक सगळ्याच बाजूनं.....आता सोशल ड्रिंकिंग सर्वसामान्य आणि सर्वमान्य झालं आहे....अनेक सोकॉल्ड मध्यमवर्गीयांच्या घरातही बार असतात....मुलं आई वडिल दोघांना मजेत पिताना बघत लहानाची मोठी होतात...मग ही मुलं पुढे जाऊन पिण्याबाबत हाच कूल ऍटिट्युड बाळगून असतात....दारू पिणं वाईट की चांगलं हा मुद्दाच आता राहिला नाही....ओकेजनल ड्रिंकिग, सोशल ड्रिकिंग, लिमिटेड ड्रिंकिग या नव्या संकल्पना जन्माला आल्यानं दारूवरचा वाईट हा शिक्का पुसट झाला आहे. मला अस्वस्थता या गोष्टीनं येते की मुळात अजाणत्या वयातल्या या मुलांना ग्लास हातात धरावासा वाटतो याला जबाबदार कोण? पुन्हा हा ग्लास  हातात धरल्यानंतरची जबाबदारी, त्याचं भान यांना कोण देणार? प्यायल्यानंतर कसं वागायचं असतं याचे संकेत काय असावेत याचं शिक्षण द्यायची जबाबदारी कोणाची? आज आपण ज्या सहजतेनं आईवडिलांनी सेक्सएज्युकेशन मुलांना द्यावं म्हणतो त्या सहजतेनं या नशेबाजीबद्दल बोलावं असं म्हणतो का?  प्रत्येक पिणार्‍या आणि न पिणार्‍या पालकानी मुलांना समोर बसवून याबाबतचं योग्य ते मार्गदर्शन (?) करायला नको? आज न पिणार्‍या घरातली मुलं उद्या बाहेर जाऊन पिणार नाहीतच याचिही खात्री नाही. त्यामुळे हा प्रत्येकाचाच प्रश्न बनला पाहिजे. दारू पिण्याला हरकत नसणार्‍या पालकांनी मुलांना,  बाबानो प्या काय प्यायची ती,  पण पिऊन गाड्या चालवू नका, स्वत:चा आणि इतरांचा जीव धोक्यात घालण्याचा तुम्हाला अधिकार नाही  हे सांगायला नको? स्वतंत्र्याच्या भलत्या संकल्पनांपायी मुलांना स्वैर सोडल्यानंतर ही बेभान मुलं रस्त्यावरच्या इतरांसाठी धोका होतात याची जबाबदारी कोण घेणार?  आई-वडिल म्हणून या सगळ्यात  तुमची काय जबाबदारी असायला हवी?  आता त्याहून महत्वाचं,  नशेची किक बसण्यासाठी मुलं दारूहून वेगळं काही ट्राय करू पहायला लागली तर ती जबाबदारी कोणाची? अंमली पदार्थांचं सेवनही कूल असतं का?
न पिणार्‍या आणि मुलांनिही याच्या वाटेला नाही गेलं तरच बरं असं वाटणार्‍या पालकांचा स्ट्रेस आणखिनच वेगळा. काय आणि कसं सांगितलं म्हणजे मुलं या वाटेवरही जांणार नाहीत याची मनात सतत सजग उजळणी. पिअर प्रेशर हा न पिणार्‍या पालकांसाठी आणखि एक चिंतेचा विषय...आपल्या मुलांनी पिणार्‍यांच्या आग्रहाला बळी न पडावं यासाठी काय करावं ही चिंता....
क्रेझ म्हणून....आनंद मिळावा म्हणून.,...जस्ट फ़ॉर फ़न....कूल वाटावं म्हणून.....उच्चभ्रू असल्याचा भास व्हावा म्हणून....ग्लास उंचावणारे पाहिले की काळजीच वाटते.... समाज कुठे चाललाय....आपण कुठे आहोत?...जिथे आहोत तिथे असणं चांगलं की वाईट हे आजच्या पुरोगामी समाजात कळेनासंच झालंय.....
हे सगळे या मुलिच्या निमित्तानं मनात आलेले विस्कळीत अर्धवट विचार आहेत...कोणला बुरसट वाटतील, कोणाला मध्यमवर्गिय तर कोणाला आणखि कसे पण दारू म्हणलं की हे सगळं मनात येतंच.... सगळ्यात शेवटी आणि महत्वाचं, काही असो, बरं- वाईट काहीच न कळण्याच्या धुसर वयातल्या या मुलांना जपायला हवं इतकंच कळवळून वाटतं.....




# अस्वस्थ मी

आपल्या सगळ्यांनाच ही अस्वस्थता, बेचैनी कोणत्या ना कोणत्या बाबतीत जाणवत असते. विचार डोक्यात सतत घुटमळत रहातात. दोन्हीबाजूंकडचे विचार आपण एकटेच सतत करत रहातो. मला वाटतं आता हे विचार एकमेकांसोबत शेअर करूया. सुरवात मी करतेय पण हे अस्वस्थपण पुढे सरकवत राहू. तुम्हाला ज्या गोष्टीनं अस्वस्थ व्हायला होतं त्यावर जरूर लिहा आणि मग पुढे अशाच कोणा "अस्वस्थ मी" ला टॅग करा. कराल नां?
आणि हो, ही तळटीप लेखाली चिकटवायची विसरू नका.

माझा खो तन्वीला.
 

बायामाणसांचं ब्युटी पार्लर

माणूस नावाच्या प्राण्याला अन्न,वस्र, निवारा गरजेचा असतो तर बाईमाणूस नावाच्या प्राण्याला त्यासोबत ब्युटी पार्लर नावाची additional  असते. अर्थात याला अपवाद असतीलही पण हे सर्वसामान्य बाईमाणसांबद्दल आहे.
असो, तर ब्युटी पार्लरचं आपलं एक भारी जग असतं.
व्हरायटी तर किती? अगदी गल्लीबोळातल्या बटबटीत पार्लर्स  पासून हायफाय  ब्युटी सलोन पर्यंत. ध्येय एकच, खुर्चीतल्या स्त्रीला  यथाशक्ती मिस इंडिया, मिस युनिव्हर्स काहीच नाही जमलं तर मिस गल्ली बनवायचं. 
गल्लीवाल्या पार्लरचा मामला म्हणजे हात दाखवा बस थांबवा. अपॉईंटमेंट वगैरेचे नखरे नाहीत. डायरेक्ट आत घुसायचं मग आतली एखादी कोरीव भुवयावाली गालावर पिंपल असलेली मुलगी नखरा दाखवत विचारते,"क्या करने का है" (हे मुंबईतलं पार्लर त्यामुळे चिरफ़ाड राष्ट्र भाषेची...बाकी शहरात त्यांच्या त्यांच्या हेलमधल्या भाषा) मग आपण अगदी लाचारीनं सांगायचं सिर्फ़ आयब्रो...वॅक्सिंग..."वेट करना पडेगा. ये कस्टमरका अभी है फ़िर आपका" आपण- "कितना टाईम लगेगा" कोरीव भुवया आणि पिंपलवाली"कुछ बोल नहीं सकते...ये देखो ये आंटी का टच अप है फ़िर इनका आईब्रो फ़िर इनका हेअर कट है....ए कांचन तू लेती क्या रे? कितना टाईम है तेरेको" कांचन पडद्या आडून वसकन "मुझे टाईम लगेगा अभी ये दीदी का पेडिक्युअर भी है" मग कोरिव भुवया आणि पिंपलवाली आपल्याला सांगते,"अभी कम से कम आधा घंटा तो रूकना पडेगा" मग आपण त्या नऊ बाय नऊ मधे इतर आंट्या, म्यॅडमा आणि दीद्यांसोबत वेट करत स्वेटत बसायचं. यथावकाश आपला नंबर येतो. आईब्रोज करायला बसल्या बसल्या ती आपल्याला म्हणते,"दीदी लाश्ट टाईम किधर से करवाया, शेप बिगड गया" पूर्वी या वाक्याला मी घाबरायची आता सरावले आहे. आता सांगते बिनधास्त. तुझ्याचकडून तर केल्या. मग ती सटपटते आणि आठवायला लागते. मग आपण द्यायचं बिनधास्त ठोकून की, अगं नाही का रविवारी खूप कस्टमर होते तेंव्हा उभ्या उभ्या येऊन गेले. मग ती चुपचाप आपल्या आईब्रो दोर्‍यानं कोरायला लागते. मात्र जर तुम्ही माझ्यासारखे सरावलेले नसाल आणि भाबडेपणानं लाश्ट टाईम आईब्रो किधर से केले हे सागितलं की तुम्हाला ती बिघडलेल्या आकारातला केस न केस हिशेब करून दाखवणार म्हणून समजा.
इकडे ब्लिचिंग, फ़ेशियलला गेलं की धमाल असते. सुरवातीला उडप्याच्या हॉटेलसारखा मेन्यु तोंडीच फ़ाडफ़ाड  सांगतात. अमूक ब्लिच तमूक ब्लिच आणि मग अगदी त्वचातज्द्न्य झक मारेल अशा गंभीर थाटात आपल्य त्वचेला सध्या कोणत्या ब्लिचची आणि फ़ेशियलची गरज आहे हे सांगतात. जनरली हे ब्लिच किंवा फ़ेशियल त्या पार्लरमधे नवं आलेलं आणि खपवायचं असल्यानं किंवा महाग असलेलं असतं. आपण त्यांना बळी न पडता  आपल्याला हवं ते निवडलं की नंतर आपल्या स्किनचा पोस्ट मॉर्टेम ऐकावा लागतो. दीदी स्किन कितनी टॅन हो गयी है...दीदी स्किन बहुत ड्राय हो गयी है...दीदी डार्क स्पॉट कितने है...आणि जर त्यांच्या मर्जीनुसार निवड केली तर दीदी देखा स्किन कितनी ग्लो कर रही है हे दहा दहा वेळा ऐकावं लागतं. असो. तर आपलं फ़ेशिय होईपर्यंत त्या निर्मला, विमला, कांचन, प्रिती यांच्या गॉसिप गप्पा ऐकायच्या....त्यात दुपारच्या जेवणानंतर गेलं तर या गप्पांना  त्यांच्या ढेकरांच्या पार्श्वसंगीचा वेगळाच साज चढवलेला असतो. त्यांच्या घरातले प्रॉब्लेम, पार्लरवाल्या मालकिणीचा जाच, आजूबाजूच्या दुकानदारांची लफ़डी....हे सगळं ऐकता ऐकता डोळा लागला तर उत्तम नाही तर तुका म्हणे करत ऐकायचं सगळं...बरं दुसरीकडे एफ़  एम सुंदरी आपली आपणच एकटीच कोकलत असते, जमतील तशी बकवास गाणी लावत असते...कधी कधी आपल्यासोब आणखी एकदोन कस्टमर चेहरे घासून घ्यायला आलेले असतात. त्या दोघी मैत्रिणी असतील तर मग त्यांच्या सोसायटीतल्या माता का जगराता पासून झुंबा क्लासपर्यंतच्या गप्पा ऐकाव्या लागतात.  तासा दोन तासाच्या घासाफ़ुसीनंतर आपण ऐश्वर्या काय दिसेल इतक्या सुंदर होऊन बाहेर पडतो. साधारण हजारच्या आसपास बिल होतं आणि पार्लरबाहेर आल्यावर काळं कुत्रंही हिंग लावून विचारत नाही.

 

कृष्ण धवल ते ब्लॅक व्हाईट

कशी गंमत असते नां...सगळं फ़िरून फ़िरून वर्तुळातच संपतं किंवा नव्यानं सुरू होतं....एक जमाना होता ब्लॅक व्हाईट फ़ोटोंचा....म्हणजे त्या काळात तसेच असायचे फ़ोटो...आता तसे इफ़ेक्ट असतात. परवा आवरावरीत जुना अल्बम सापडला आणि ते सगळे फ़ोटो त्यातला इनोसन्स पाहून मज्जा वाटली.
                                                    माझ्या लहानपणी फ़ोटो काढणं ही जवळपास चैन होती...पुन्हा फ़ोटोही अगदी टिपिकल असयाचे...स्टुडिओतल्या भिंतभर चित्रासमोर उभं राहून काढलेले....कधी एखादा अलिशान बंगला असायचा...कधी तळ्याच्या काठचा निसर्ग....सगळ्यांच्या अल्बममधे हेच आणि असेच फ़ोटो. शिवाय फ़ोटोवर  स्टुडिओचा शिक्का आणि खाली कृष्णधवल असं लिहिलेलं.  लग्नकार्यात, मुंजीत फ़ोटोफ़्राफ़र बोलवला जायचा मग करवलीचा तोरा बघायलाच नको. नव्या परकर पोलक्यात किंवा साडीत मिरवणारी करवली प्रत्येक फ़ोटोत असायची. मी भावंडात नंबर तीन आणि धाकटी मला जाम मज्जा वाटायची की मला तीन तीन वेळा फ़ोटो झळकायचा चान्स मिळणार...दोन लग्नं      आणि एक भैय्याची मुंज...धाकटं असल्याचा हाच काय तो फ़ायदा एरवी सगळ्यांना छाळयला मीच मिळायची ही गोष्ट वेगळी...असो. तर त्यावेळेस खोट्या चकचकीत सोनेरी बिंदीची जाम फ़ॅशन आली होती. म्हणजे कपाळावर भांगामधून खाली आलेली बिंदी कपाळावरून कानाच्या मागे दोन्ही बाजूंना हुकनं लावली जायची. नाकात एक रिंग तिही कानामगे केसात हुकनं? अडकवायची. किती ते त्या बिंदीचं कौतुक असायचं विचारूच नका. हे कौतुक आईनं पहिल्यांदा मला आणलं आणि मग बाहुली सजवतात तसं मला सजवंल....(तेंव्हा मजा वाटली होती आता फ़ोटो बघून अगं आई गं वालं फ़िलिंग येतं)....तर मग नवा फ़्रॉक...नवे सॉक्स...नवे सॅंडल...डोक्याला इलॅस्टिकचा नवा हेअरबॅंड या सगळ्यावर ती सुप्रसिध्द चमकिली सोनेरी बिंदी घालून मला मावशिनं स्टुडिओत फ़ोटो काढायला नेलं. लाकडी घोड्यावर बसवून वगैरे फ़ोटो काढला...हा सगळा कौतुक सोहळा बघून भैय्याला अर्थातच पोटात कळा यायला लागल्या....त्याचं रूसणं घालवायला मग माझ्या बाजूला एका खुर्चीवर त्यालाही बसवलं...(बाय दि वे त्याच्या शर्टवर गोगलगायींचं प्रिंट होतं...यक्क) तरिही साहेबांचे गाल फ़ुगलेले कारण एकट्याचा फ़ोटो नव्हता नां म्हणून. असा तो फ़ोटो आज अल्बममधे पाहिला की गंमत वाटते. नंतर कितीतरी फ़ोटो काढले...आता तर उठता बसता मोबाईलवर फ़ोटोच फ़ोटो पण त्या फ़ोटोची मजा वेगळीच.
नंतरच्या काळात मग कोणाकोणाकडे कॅमेरे आले. त्यातली रिळं, सेल आणि एक डोळा मिटून दुसर्‍या डोळ्यानं बघत बरोबर चौकट साधत काढलेले फ़ोटो . सगळंच भारी प्रकरण होतं. सधन असण्याचं एक चिन्ह म्हणजे घरात कॅमेरा असणं. एकच रोल पुरवून पुरवून वापरला जायचा. संपला की तो "धुवायला" टाकणं आणि फ़ोटो डेव्हलप होऊन धी मिळतील याची उत्सुकतेनं वाट बघणं, हा एक मनोरंजक कार्यक्रम असायचा. त्यावेळेस हे फ़ोटो धुणं प्रकरण म्हणजे ज्याच्या त्याच्या कौतुकाचा विषय. फ़ोटो धुतात म्हणजे नेमकं काय करतात याची मला जाम उत्सुकता..दादांनी सांगितलं होतं की एक डार्क रूम असते (म्हणजे काय देव जाणे..पण डार्क रूम असं म्हणलं तरिही भिती वाटायची)-आणि तिथे बरंच काही केल्यानंतर फ़ोटो मिळतात...त्याकाळातही भैय्याला जवळपास सगळ्यातलं सगळं कळायचं असं त्याला वाटायचं आणि आम्हालाही वाटावं असा अर्थातच त्याचा आग्रह असायचा. त्याचा दादांच्या या सांगण्यावर अज्जिबात विश्र्वास नव्हता. त्यानं चांगला हुशारकिचा आव आणत सांगितलं की फ़ोटो धुतात म्हणजे आई कपडे धुते तो निरमा एका मोठ्या टबमधे घालून फ़ेस करतात मग आपला रोल त्यात भिजवून ठेवतात. दोन चार दिवस मुरवत ठेवला की ती गुंडाळी आपोआप उलगडते आणि खटाखट टबबाहेर फ़ोटो पडतात. फ़ोटो मिळायला जितका वेळ लागायचा ते लक्षात घेता भैय्याचं हे लॉजिक पटायचं. मग अभिमानानं ऊर भरून यायचा असा हुश्शार भाऊ मिळाला म्हणून! जाता जाता सहज एक आठवण- रेडिओमधू आवाज कसा ऐकू येतो तर म्हणे मी सकाळी उठायच्या आत माणसं लहान होतात आणि पटापटा रेडिओत जाऊन बसतात आणि रात्री मी झोपले की बाहेर येतात...मग मी हट्टच धरला एका दुपारी दाखवच मला ती माणसं, मग काय रेडिओ खोलला आणि त्यातला स्पिकर दाखवला, याच्या खाली बसतात म्हणे...वर काय तर हात नको लावू लांबून बघ नाहीतर बाहेर येतील आणि मग दादा आपल्याला मारतील. पटलं होतं मला हेही. कारण बघा की स्पिकर कसा गोल घुमटासारखा होता...साधारंण अंगठ्याइवढी माणसं म्ह्णली तरी सहज बसतील असं वाटलं. असो. पुढे आकाशवाणीत जायला लागल्यावर उगाचच हे सगळं आठवून गंमत वाटली आणि मनात विचार आला आत्ता या क्षणाला आपला आवाज ऐकूनही कोणीतरी भाऊ कोण्यातरी निष्पाप लहान बहिणीला अशाच पुड्या सोडत असेल....खी खी खी!
 तर मग ते फ़ोटो धुवून आले की अल्बममधे लावणं हे आणखि एक भारी काम. एक अख्खा रविवार यात जायचा. त्यावेळेस वाटायला लागलं की हॅ या काळ्या पांढर्‍या फ़ोटोत काही मजा नाही मस्त मस्त रंगीत फ़ोटो आले पाहिजेत. यथावकाश तो रंगीत फ़ोटो देणारा कॅमेराही आला. आधीच्यापेक्षा जास्त सुटसुटीत...मस्त वाटायचं रंगीत फ़ोटो बघून. मग वाटायला लागलं की प्रत्यक्षातले रंग आणि फ़ोटोच्या रंगातली तफ़ावत जाऊन डिट्टो फ़ोटो आले पाहिजेत. आम्ही कॉलेजला जाईपर्यंत हेही तंत्र आलं. छान छान गुळगुळीत कागदावरचे प्रिंट मस्त वाटायचे.
जर्नलिझम नुकतंच झालं होतं. तरूण भारतमधे नवी नवी नोकरी सुरू झाली होती आणि एक दिवस आमचे फ़ोटोग्राफ़र त्यांचा डिजिटल कॅमेरा घेऊन आले. इकडे फ़ोटो क्लिक केला की तिकडे सेकंदात बघायला मिळणं हे चमत्काराहून कमी नव्हतं. शिवाय आता फ़ोटोसाठी ताटकळणं संपलं. बातमी आणि फ़ोटो एकत्रच येत होतं त्यामुळे तमाम उपसंपादक खुष झाले. अजून ही नवलाई संपत नाही तोपर्यंत घरोघरी छोट्या बॉक्स सारखे डिजिकॅम आले. छोटे छोटे व्हिडिओ करता येणं हे तर सोने पे सुहागा होतं. शिवाय ते मेमरी कार्ड, रिचार्जेबल सेल वगैरे एकूण प्रकरण भन्नाट होतं. झूम बिम करता येणं म्हणजे तर कहरच. हवे तितके आणि हवे तेंव्हा फ़ोटो हा डिजिकॅमचा सर्वात मोठा फ़ायदा. मग हे कॅमेरे अजून स्मार्ट सुटसुटीत झाले. सेल ऐवजी चार्ज करता येण्याजोगे फ़ोटोसाठी वेगवेगळे फ़िल्टर असणारे, मोड असणारे आले. रंगीत फ़ोटो आणखी छान दिसायला लागले. त्याच दरम्यान मोबाईलमधेही कॅमेरे आले आणि ड्जिकॅमचा तोरा जरा कमी झाला. आता तर मोबाईलमधे कॅमेरा कसला यावर त्याचा म्हणजे मोबाईलचा तोरा अवलंबून. प्रवासाला जाताना कॅमेरा घ्या ही कटकट जवळपास बंद झाली. त्याच बरोबर फ़ोटोच्या प्रिंट काढणही तुलनेनं कमी होत चाललं आहे. जे काही आहे ते मेमरी कार्डमधे. फ़ोनच्या मेमरीमधे...उत्साहात पन्नास पन्नास फ़ोटो काढायचे मग मेमरी कार्ड फ़ुल असा मेसेज यायला लागला की धपाधप डिलिट करायचे....
आता मोबाईलचे फ़ोटो आणखि इंटरेस्टिंग करणारी ऍप आलीत या ऍपमधे ब्लॅक व्हाईट किंवा व्हिंटेज वगैरे इफ़ेक्ट पाहिले की मजा वाटते. जिथून सुरू झालो तिथेच येऊन पोहचल्यासारखं वाटलं....त्यावेळच्या फ़ोटोत मोठे गॉगल आणि बेलबॉटम होत्या...आजही मोठे कॅट आय गॉगल आणि पलाझो आहेत...फ़रक काहीच नाही.....
हे लिहिता लिहिता आठवलं मागे म्हणजे साधारण दोन एक वर्षं झाली असतील एक उपक्रम चालला होता..आपल्याकडचा एखादा असा जुना फ़ोटो त्याच्या तपशिलासहित आणि त्या काळातल्या त्या आठवणीसहित आपण संकेस्थळाला पाठवायचा....इतका सुंदर विचार जिच्या मनात आला ती ग्रेट आणि तिच्या या उत्साहात सहभागी होत आपल्याला त्या काळात घेऊन जाणारेही ग्रेट...खूपच छान संकेतस्थळ आहे हे..आता याचे काहीच तपशिल आठवायला तयार नाहीत...कोणाला काही माहिती असेल तर कॉमेण्टमधे नक्की शेअर करा...मला मिळाली की एक स्वतंत्र पोस्ट त्यावरही...नक्की...
असो, तर कप्पा आवरता आवरता जुना अल्बम सापडला त्यातून तो बिंदीवाला जुना फ़ोटो बाहेर पडला आणि हे सगळं लिहावं असं वाटलं....
 

भेटलेले निवारे - आठवणीतल्या जागा

एखादी गोष्ट आपल्याला आवडते..... तुफ़ान आवडते .....कारण ती आवडण्याचा क्षण भारी असतो. म्हणूनच आपल्याला आवडलेली गोष्ट इतर कोणाला आवडेलच असं नाही.... सगळं अचूक जेंव्हा जुळून येतं तेंव्हा हे आवडणं घडतं. मग ते उगाचंच आवडणारं एखादं गाणं असेल, कोणाच्या तरी हातचा एखादा पदार्थ असेल, कोणाचं तरी दिसणं असेल किंवा एखादी जागा असेल. अशीच एक जागा परवा अवचीत भेटली....हो भेटलीच! आणि मग त्यानिमित्तानं आठवल्या अशा अनेक भेटलेल्या जागा  ......  आज ही आठवणींची पोस्ट त्या सगळ्या आठवणींतल्या ऊबदार निवार्‍यांसाठी..  ..सगळ्या म्हणणं खरं तर योग्य नाही कारण ही यादी खरंच खूप मोठी आहे. ही काही मोजकी ठिकाणं...आत्ता या क्षणाला आठवली म्हणून....                                                                               सुट्टीतली भटकंती अनेकांना अनेक गोष्टींसाठी हवी असते, बहुतेकांना रूटीनमधून ब्रेक हवा असतोच पण हा ब्रेक कसा असावा याची मागणी प्रत्येकाची निराळी. कोणाला फ़ाईव्हस्टार आदरातिथ्य हवं, कोणाला डोंगर दर्‍यातली भटकंती हवी तर कोणाला कौटुंबिक स्नेहमेळावे. मुळात काय तर एक चांगला मनासारखा ब्रेक हवा. सुट्टीबाबतीत माझी आपली माफ़क अपेक्षा आहे, रात्री डेडलाईन्सची स्वप्नं न पडता छान शांत झोप लागावी, सकाळी घड्याळाच्या गजराविना जाग यावी, मुळात गजराचा काच नसावाच. अमूक वाजता उठलंच पाहिजे ही धास्ती नसावी, उठल्या उठल्या छान वाफ़ाळता योग्य चवीचा चहा मिळावा, गाड्या आणि माणसांचा कोलाहल नसावा, छानपैकी प्रसन्न सकाळ घराबाहेर पसरलेली असावी आणि टपोरलेल्या मोगर्याचा वास घेत आरामात घुटके घेत चहा संपवावा. एकूण अशी शांत, गारवा पांघरलेली रेंगाळलेली सकाळ असावी. चार आठ दिवसच का असेना ही सकाळ वर्षातून एकदा मिळाली की मग वर्षभरातल्या सगळ्या धावपळींच्या सकाळींना अंगावर घ्यायची ताकद जमा होते.
                                                                  म्हणूनच कितिही स्टार खांद्यावर असले तरिही इमारतींचा गोतावळा जमा करून उभी असणारी किंवा असंख्य कृत्रिम दिव्यांच्या टिमटिमाटानं भगभगलेली हॉटेल्स बघायलाही नकोशी होतात. छान आटोपशिर टुमदार कॉटेज हा म्हणूनच एकदम आवडता प्रकार. हॉटेल खांद्यावर भले एखादा तारा कमी असला तरिही चालेल, अगदी नसला तरिही चालेल पण हा मनाजोगता निवांतपणा मिळाला पाहिजे. अर्थात दरचवेळेस तो मिळतो असंही नाही. कधी कधी अपेक्षाभंग होतोही... कधी कधी मात्र अनेपेक्षीतरित्या उम्मीद से ज्यादा म्हणतात तसं मिळतं आणि एकदम भारी होतं.
आजवर अनेकदा अशा मस्त मस्त जागा भेटल्या आणि त्यांनी सुट्टी, ब्रेक सार्थकी लावला...
माझ्याबाबतीत अनेकदा असं झालंय की मुक्कामाच्या ठिकाणी पोहोचेपर्यंत मिट्ट रात्र झालेली असते, प्रवासाचा शिणवटा असतो....हॉटेलचा रस्ता खूप लांबलचक वाटत असतो...आणि प्रत्यक्ष तिथे पोहोचल्यावर जे समोर येतं त्यानं प्रवासाचं सार्थक होतं...असेच सार्थकी लागलेले आठवणीतले निवारे आणि प्रवास....
.....एका प्रोजेक्टसाठी त्यावेळेस नवरा सतत काल्काला जायचा. त्याच्या तोंडून सतत टिंबर ट्रेलचं वर्णन ऐकायला मिळायचं...पिल्लू लहान होतं त्यामुळे प्रवासाचा विचारही नको वाटायचा. जरा मोठं झालं आणि मग शिमल्याची ट्रीप ठरली...अर्थात वाटेत हा टिंबर ट्रेलचा स्टॉप निश्चित होता.....तिथे पोहोचेपर्यंत संध्याकाळ गडद झालेली....रस्त्याच्या दोन्ही बाजूला असणारं खेड्यातलं टिपिकल  मार्केट...घरांच्या बाहेर बसलेली पहाडी वेशातली आणि चेहर्‍याची मंडळी...सगळीकडे कसा छान निवांतपणा...टिंबर ट्रेलला पोहोचलो तोपर्यंत आणखि थोडा अंधार व्हायला लागला होता...अखेर केबलकार मधे बसून त्या सुप्रसिध्द हॉटेलमधे पोहोचलो...नवरा त्या ठिकाणाच्या प्रेमात का होता ते अक्षरश: समजलं.. जिकडे नजर जावी तिकडे छान डोंगर...एक मस्त निवांतपणा आणि मोकळेपणा...काही वेळ तिथे घालवून मग पुढच्या प्रवासाला लागलो...थोडा वेळ म्हणता म्हणता आम्ही बराच वेळ तिथे घालवला होता त्यामुळे सिमल्याला पोहोचेपर्यंत बरीच रात्र झाली होती....गारठलेले रस्ते गुडुप झोपले होते. आजूबाजूला कोणिही नाही...एक आमची गाडीच लाईट फ़ेकत रस्ता कापत चाललेली....हॉटेल कुठे आहे हे समजायला मार्ग नव्हता...बरं त्या वेळेस जीपीएसची सोय नव्हती... पत्ता विचारायलाही कोणी नाही...बरोबर चाललो आहे का नाही इथून सुरवात...मधेच एक माणूस दिसला त्याला विचारलं तर त्यानं ज्या धक्का बसलेल्या नजरेनं आम्हाला पाहिलं ते पाहून पोटात गोळा आला...बहुत आगे बहुत आगे...इतकंच समजलं...गोंधळात भर म्हणजे ज्या एजंटनं बुकिंग केलेलं त्यानं हॉटेलचा फ़ोननंबरही दिला नव्हता...मग त्यालाच रात्री उठवला आणि फ़ोन घेऊन हॉटेलमधे फ़ोन लावला....एका पेंगुळलेल्या आवाजानं माहिती दिली...आम्हाला विचारलं आत्ता कुठे आहात सांगा...काय सांगणार? दगड? बाहेर मिट्ट अंधार...आजूबाजूला डोंगर (असावेत)...किंवा दर्‍या (असाव्यात)...विचारायला माणूस नाही वाचायला पाटी नाही....कसं बसं जिथून जिथून आलो त्या रस्त्याचं वर्णन केलं आणि त्यानं सांगितलं बरोबर रस्त्यावर आहात फ़क्त अजून तास दीडतास लागेल....
....अखेर आम्हाला हॉटेलमधून सांगितलेली ओळाखिची खूण दिसली...घड्याळात पाहिलं साडेबारा वगैरे वाजून गेलेले...गाडीनं अनेक वळणं पार केली आणि एका हॉटेलसमोर येऊन ब्रेक लागला,"सरजी, मॅडमजी आ गया हॉटल,"अंगाला आळोखे पिळोखे देत ड्रायव्हरनं सांगितलं....सगळा परिसर, हॉटेल चिडीचुप झोपलेलं...स्वेटरमधे गुरफ़टलेल्या लोकांनी आम्हाला आणि सामानाला आत घेतलं...भूकेनं पोटात कल्लोळ केलेला आता लक्षात येत होता...इतका वेळ टेन्शनमुळे समजलं नव्हतं...हॉटेलमधलं एकूण वातावरण बघता खायला काही मिळेल का शंकाच होती...धाडस करून मॅनेजर नावाच्या रजईच्या डोंगराला विचारलं, "भैय्या....खाना है क्या?..." भैय्या थंडीनं जवळपास गोठला होता, आणि त्याला या भुकेल्या बहिणीची काहीएक पडली नव्हती. त्यामुळे त्यानं सांगितलं,"सॉरी मॅडमजी नऊ बजे किचन बंद होता है. अभी कुछ करना पोसिबल नहीं, तंदूर गरम होगा ही नही जल्दी ये ठंड में" बहिण भुकेनं कळवळली पण करता काय...मग विचारलं,"भैय्या हमे कुछ मत देना, बच्ची है, छोटी है...कुछ भी गरम देना...दूध बिस्किट भी चलेगा" आम्ही दोन कुटुंब मिळून सहा मोठे आणि दोन छोटी मुलं होतो....भैय्याचं लक्ष आता माझ्या मागे लपलेल्या माझ्या बिचार्‍या भुकेल्या पिल्लाकडे गेलं (तसंही प्रवासात असताना अर्धवट पेंगुळलेली छोटी कोकरं बिचारी दिसतातच) तो म्हणाला ठीक है..हम गुडीया के लिए कुछ होता है क्या देखते है...गुडिया मॅगी चलेगी?
गुडीयाला मॅगी न चालण्यासारखं काही नव्हतंच..
रूममधे सामान लागलं...हिटर सुरू झाले....अंगात आता ऊब आली....अपरात्रीही वाट न चुकता बरोबर पत्त्यावर आलो म्हणून हुश्श झालं होतं....आम्ही गप्पा मारत होतो, नवरा म्हणाला आजची रात्र आता सोबत आणलेल्या चिवड्यावर काढू....मी म्हणलं त्याला मॅगीच जरा जास्त करायला सांगू...यावर नवर्‍यानं व्वा? असं पाहिलं....थोडया वेळानं दारावर टकटक झालं...दार उघडलं आणि काय सांगू घशाशी हुंदका वगैरेच आला....त्या गारठलेल्या भैय्यानं काय जुगाड केला होता माहित नाही पण समोर रोट्यांची थप्पी आणि दाल होती...सोबत गुडियाचं वाफ़ाळतं मॅगी...सगळं अन्न एकदम गरम....
कसानुसा चेहरा करत त्यानं सांगितलं,"सॉरी मॅडमजी अच्छा नहीं लग रहा. आप मेहमान हो और आपको सिर्फ़ रोटी दाल ही दे सकते है"...मनातून इतका आनंद झाला होता काय सांगू....म्हटलं अरे सॉरी बिरी को मारो गोली...इतकं दिलंयस ते काय कमी आहे? नाहीतर चिवडा चावत झोपायला लागलं असतं....असली भारी झोप लागली त्या दिवशी....सकाळ झाली आणि नेहमीप्रमानं सवयीनं लवकर जाग आली....डोळॆ चोळत खोलीला लागून असणारं भलं थोरलं काचेच दार आणि त्याला असणारा गडद पडदा बाजूला केला.....काय सांगू...वर्णनातीत होतं सगळं....सिमल्यानं मस्त गुडमॉर्निंग केलं होतं....दार उघडून बाहेर आल्यावर समजलं आपण कसल्या भारी ठिकाणी रहायला आलोय....नजर जाईल तिकडे फ़क्त डोंगर....अधून मधून बर्फ़ाचे सुळके...खाली दरीत आरामात पसरलेलं छोटं देखणं गाव...तिथे शेतात काम करणार्‍या बायका...अरे एखादं जिवंत चित्र सुंदर असावं तरी किती!! अशा अनवट ठिकाणी हॉटेल होतं म्हणून सापडायला उशिर लागला.... नजरबंदी झाल्यासारखं बघतच राहिले...मागून जरासा ओळखिचा आवाज आला,"मॅडमजी कैसा लगा होटल"?
काल एजंटला लाखोली मोजत आलो होतो...कुठलं हॉटेल दिलंय म्हणून...आज त्याचं कौतुक करताना शब्द थांबत नव्ह्ते....ती जागा, ती रात्र....ती थंडी आणि कोण्या पहाडावरच्या त्या कोण्या रजईत गुरफ़टलेल्या भैय्यानं मध्यरात्री उठून या भुकेल्या बहिणीला रून खाऊ घातलेलं गरम जेवण....कसं विसरायचं सगळं?...शक्यही नाही म्हणून लक्षात राहिलं...कायमचं....

                      .....    श्रीलंकेतल्या सहलीदरम्यान नुवाराएलियाला पोहोचेपर्यंत रात्र झालेली. दुपारी प्रवास सुरू केलेला. प्रवासात थोडा डोळा लागला आणि मध्येच जाग आली तर गच्च ढगांनी भरलेल्या घाट रस्त्यावरून प्रवास चालला होता. शेकडो एकर पसरलेल्या चहाच्या मळ्यांमधून वळणं घेत गाडी चालली होती.
तिन्हीसांजेला कधीतरी ती माथ्यावरच्या गावातल्या छान ब्रिटीशकालीन तोंडावळा असणा~या रस्त्यावर ट्राफ़ीकजाममधे अडकून उभी होती. त्या दिवशी गावात कसला तरी उत्सव होता आणि त्याची मिरवणून या रस्त्यावरून जाणार होती म्हणून सगळी वाहतून अडवून ठेवलेली. तास दीड तास झाला. एव्हाना प्रवासाचा शिणवटा आला होता. कधी एकदा हॉटेलमधे जाऊन फ़्रेश होईन असं झालेलं.  अखेर गच्च अंधारात पुढचा प्रवास सुरू झाला. रस्त्याकडेचे मिणमिणते लाईट आणि आजूबाजूची गच्च झाडी यातून जात गाडी एका मोठ्या गेटमधून आत गेली. समोर प्रशस्त पोर्च, वर चढून जाण्यासाठी तितक्याच प्रशस्त पायर्या. जुनी ब्रिटीशकालीन हवेली हॉटेलमध्ये रूपांतरीत केलेली.  वर चढून गेल्यावर स्वागत कक्षात असणारं खास जुन्या धाटणीचं फ़र्निचर, गेरूच्या रंगाची जमिन आणि भिंतीपासून दारापर्यंत चढलेला उबदार पांढरा रंग. प्रवासा शिणवटा कुठच्या कुठे पळून गेला. जागोजागी पितळेच्या घंगाळ्यात तरंगणारी ट्पोरी  विविधरंगी श्रीलंकेची खासियत असणारी कमलं आणि त्या हवेलीचे, परिसरातल्या चहामळ्याचे भिंतीवर लटकवलेले जुन्याकाळातले फ़ोटे. हे सगळं पहात असतानाच कोणतंतरी अगम्य मात्र अत्यंत चविष्ट असं
वाफ़ाळतं सूप पांढर्या कपांमधून समोर आलं आणि आहाहा हे सगळं वर्णनाच्या पलिकडचा आनंद देऊन गेलं! एकदा हे असं करेक्ट प्रमाणातलं आदरातिथ्य वास्तूच्या उबदारपणासहित भेटलं की पुढचा निवास छान
असणार हे जाणवतं. सकाळ झाल्यावर या हॉटेलचं खरं सौंदर्य समोर आलं. आजूबाजूला असणारे कॉफ़ी आणि चहाचे मळे, त्यात उभी ही वास्तू आणि बगिच्यात फ़ुललेले गुलाब. बाहेरच्या ऊबदार उन्हात असणारं कॅनपी...आणि ताजी  ग्राईंड करून बनविलेली वाफ़ाळती कॉफ़ी...त्या कॉफ़ीच्या वासासहित, कोवळ्या उन्हाच्या किरणांसहित लक्षात राहिलेलं हे ब्रिटीश धाटणी जपलेलं गाव...
                                                   



 कुर्गला जायचं ठरल्यावर अनेकांनी अनेक पर्याय सुचवले.  मुळात हा सगळा परिसर निसर्गानं भरभरून दान दिलेला .... घनदाट जंगल असणारा... हे हॉटेल ते हॉटेल...होमस्टे असं करत कुठूनतरी एका होमस्टे ची कुंडली जुळली....पुन्हा सगळं तेच आणि तसंच...बेंगलोर सोडलं आणि रस्ता संपता संपेना.... बेंगलोर कासवाच्या ट्रॅफ़िकसाठी बदनाम ...त्याचा पुरेपूर अनुभव आला....रेंगाळणारा रस्ता अगदीच बेचव जेवणासारखा होता...खिडकीबाहेर बघत मन रमवावं तर तसंही काहीही नव्हतं....ना निसर्गाचा ओलावा ना डोळ्यांना सुखद चित्र...कंटाळून सगळ्यांनीच डोळे मिटले..हॉटेलचं नाव जरी ग्रीन ड्रीम्स असलं तरिही ते हिरवं स्वप्न नजरेला पडायची चिन्ह दिसत नव्हती....हळूहळू रस्ता निर्जन व्हायला लागला आणि जरा कुर्ग बिर्गला चालल्यासारखं वाटायला लागलं...आता वस्त्या नव्हत्या की गजबजलेले रस्ते....दोन्ही बाजूनं झाडं दिसायला लागली...हळूहळू अंधारत जाऊन मिट्ट काळोख पडला....पुन्हा एकदा याला विचार त्याला विचार असं करत होमस्टे शोधणं सुरू झालं...यावेळच्या अण्णा ड्रायव्हरकाकांना रस्ते माहित होते पण या हॉटेलकडे ते बर्‍याच महिन्यात फ़िरकले नव्हते त्यामुळे नेमका रस्ता माहित नव्हता...हळूहळू हवेतला गारठा वाढायला लागला....आजूबाजूची झाडी गच्चा व्हायला लागली.....कुठे चाललोय किती जायचंय काही पत्ता नाही...पुन्हा तीच परिचीत धडधड...बाप रे सापडेल नां? नाही सापडलं तर? किती रात्र होईल पोहोचायला?...अनेक प्रश्न....समोर एक लोखंडी गेट दिसलं...आतले अण्णा          बाहेरच्या अण्णाशी खुडबुड खुडबुड गाडगी वाजवल्यासारखे बोलले आणि मागे वळून बोलले,"स्यर्र धीश इज द होट्टल...." पेंगुळलेले डोळे खाडकन उघडले...समोर, बाहेर बघत अंदाज घेतला जाऊ लागला...नेमके कुठे आहोत, हॉटेल कसं आहे? पण काहीच बरं दिसत नव्हतं...नव्हे काहीच दिसत नव्हतं...नुसतीच झाडं....मग बाहेरच्या अण्णानं या अण्णाला पुन्हा काहीतरी सांगितलं आणि ड्रायव्हर अण्णा म्हणाले,"स्यर्र होटल तोडा आगे...बैठो" मनातल्या मनात च्या मारी करत बसलो पुन्हा....आता अजून किती जायचंय याचा अंदाज घेईपर्यंत मिणमिण दिवा मोठा होत गेला आणि गाडी थांब्ली."स्यर्र होटल आया"...नळ फ़ुटल्यासारखे सगळे बदाबदा गाडीतून उतरलो....समोर पाहिलं आणि पहात राहिलो....वर्णनापेक्षा फ़ोटो बघा म्हणजे समजेल....जेवणाच्या जागेसमोरच गाडी उभी होती. बाहेर सायकली लावल्या होत्या. आतल्या फ़िरायला सायकल होत्या. सगळी पोरंटोरं सायकलवर बसली...आम्ही आपापल्या कॉटेज ताब्यात घेतल्या....उम्मिदसे चौगुना काय असतं ते समजलं...
१००% होममेड
उच्च अभिरूचीनं मालकानं स्वत: सजविलेल्या कॉटेज....आजूबाजूला विविध फ़ुलझाडं आणि नजर टाकेल तिथंपर्यंत फ़क्त निसर्ग....जेवायला गेलो....टिपिकल कुर्ग चवीचे पदार्थ आणि ते आग्रहानं वाढणारे मालक....काही खास पदार्थ मालकिणबाईंच्या घरच्या किचनमधून त्यांनी स्वत: बनवून पाठविलेले...अरे एखाद्यानं मायाळू असावं म्हणजे किती? हे मालक मिस्टर नरेंद्र पोरांचे मामाच बनले, पोरं त्यांच्या हाताला लटकत काय होती, त्यांच्याशी खेळत काय
मिस्टर नरेंद्र...आदरातिथ्याचा कहर
 होती...अवघ्या पंधरा ते वीस मिनिटांत आम्ही घरासारखे स्थिरावलो होतो...पुढचे चार दिवस अक्षरश: माहेरपण अनुभवलं....अत्यंत हुशार माणसानं केवळ छंद म्हणून हे हॉटेल सुरू केलं.पैसा कमवायचा हव्यास आणि घाई दोन्ही नसल्यानं फ़ालतूची व्यावसायिकता नाही. बाथरूममधला हॅण्डमेड साबण किती छान म्हणून कौतुक केलं तर घेऊनच जा म्हणाला...एरवी चेक आऊटच्यावेळेस तपासण्या करणारी सोकॉल्ड तारांकीत हॉटेल आठवली....या हॉटेलमधे रहाणं हीच एक वेगळी ट्रीप होती. सगळं ऑर्गॆनिक...होममेड...नाचणीच्या ब्रेडपासून टोमॅटो सॉसपर्यंत....अत्यंत नेटकी आणि स्वच्छ वास्तू....कितिही आणि केंव्हाही मिळणारी अगदी आपल्याला हवी तशी कॉफ़ी....आवारातल्याच लाकडापासून बनविलेल्या आराम खुर्च्या....सुट्टीतला रेंगाळलेला मस्त निवांतपणा  सोबतीला आरती, कौस्तुभसारखी लईभारी दोस्तमंडळी....अजून काय हवं असतं आनंदी रहायला?....

आराम खुर्च्या....कॉफ़ी...अखंड गप्पा....

 

मारवा

मी एक सर श्रावणी
तू मेघमल्हार बरसता
तू बरसता बेभान ऐसा
अवचित निशीगंध बहरला


थेंब टपोरे मोगरीचे
निशिगंध आरक्त जाहला
बरसत्या सरीसवे अन
हा मारवा का गंधला



ओसरला आवेग परी
सर सरसर चिंब बावरी
गात्रं मोहरून बासरी
अन धुंदीत एक शिरशिरी

नेहा
 

ठिठुरती सर्दीयों में

फ़िर एक नवेली सुबह
अंगडाई लेके
आंगन में आयी
भोर भये ओंस की
चादर ओढे

दूर पहाडोंपर
किसी घर का चुल्हा
धूएं को छोडता
धूप की लकीर में

सुस्त रस्ता जाग उठे
बच्चों के चिलचिलाहट से
सुबहवाली स्कूल
और मुंह से निकले हुए
ठंड के धुंएं

बडी मजेदार है ये
ठंडी वाली सुबह,
गरम चाय की कुल्हड
ठिठुरते हाथ में पकडे
सर्रर्र से गरम चुसकी लेके
और भी मजेदार हो गयी

नेहा
 

सुबहवाली कच्ची धूप

सुबहवाली कच्ची धूप
गॅलरीसे होके
अंदर यूं झॉंकती है
मानो प्यारी पडोसन
हालचाल पुछ रही है

फ़िर यूं आके अंदर
फ़र्श के कालिन पर
सुस्त सी लेट जाती है
जैसे कोई लाडली बिल्ली

फ़िर अक्सर मैं कामों में
उलझ जाती हूं तो
चुपके से निअल जाती है
कभी कभी गुस्से से
बाहर तपतपाती खडी
मुझे बेहाल बनाती है


नेहा
 

फ़ुरसत के पल

एक चुसकी चाय की
सुबहवाली कच्ची धूप के साथ
ये फ़ुरसत का नन्हासा पल
और मैं मेरी प्यारी खामोशी के साथ


फ़िर चढेगा दिन, फ़िर ये नन्हासा पल
कहीं गुम हो जायेगा
इधर उधर न जाने कहॉं
एक और दिन युंही गुजर जाएगा

फ़िलहाल फ़ुरसत के इस पल को
जी लूं
एक चुसकी चाय ही सही
जिंदगी से ये फ़ुरसत चुरा लूं


-नेहा

 

जिंदगी

ये जो साली लाईफ़ है
ये चीज बडी खतरनाक
जब भी लगा ये समझी
और इसने दी मात है

एक एक गिरह खोल
हम होते बहोत खुष है
पल झपके तो समझे
हम गिरहो में थे ऊलझे

फ़िर कहा हमने भी
जा तेरी जरूरत नहीं
इतनी जो तुझ में अकड
गयेगुजरे तो हम भीं नहीं

फ़िर एक बार हंसी जिंदगी
और मुस्कुराके बोली
मेरा साथ तू छोडे
तेरे बस में ये नहीं

क्या गिला करे अब
बेवफ़ा सनम सी
कम्बख्त ये भी
मेरी आदत बन गयी

नेहा

 

यूहीं बेवजह....

एक पल की जिंदगी
इस पल में जी ले जरा
फ़िसल न जाए
हाथों से वक्त का कतरा

फ़िर मिले ना मिले
इस पल में जी जरा
वक्त बडा बेवफ़ा
गया तो न मुडे दोबारा

वक्त की सिलवटोंमें
गुम न हो मासूम सा लम्हा
युंही बेवजह सही
आज,
जी भर के जी ले जरा

नेहा